Dit is een gastblog van maatschappelijk werker Geike
Een paar jaar geleden leerde ik het Verdwenen Zelf kennen toen ik mij wilde verdiepen in wat emotioneel, psychisch en ook financieel geweld met mensen doet. Ik had al een tijdje een hele fijne relatie met een bijzondere vrouw en moeder van drie kinderen. Als alleenstaande, werkende moeder was het voor haar vaak puzzelen in het leven. Kinderen op tijd op school en bij hun buitenschoolse activiteiten krijgen, speelafspraakjes en opvang regelen bij ziekte van kinderen of juffen.
Tot zover niets bijzonders zou je zeggen. Naarmate ik haar beter leerde kennen en meer in haar leven kwam, leerde ik ook een andere kant kennen. Met de vader van de kinderen kon ze op geen enkele manier tot afspraken komen. Of, beter gezegd, tot de naleving daarvan. In alles leek alleen maar strijd te kunnen bestaan. Ik had er inmiddels in mijn leven en in mijn dagelijkse praktijk al veel voorbij zien komen. Een ‘vechtscheiding’. Zo noemen we dat als professionals.
Ik heb een lange ervaring in het sociale domein. Als maatschappelijk werker bied ik praktisch advies aan mensen in een kwetsbare situatie. Ik heb als adviseur sociaal domein bij een grote gemeente gewerkt. Ik ben betrokken bij een landelijke branchevereniging en heb in mijn carrière al veel gezien en gedaan. Ook ‘vechtscheidingen’ heb ik voorbij zien komen en altijd heb ik uiteraard met alle goede bedoelingen het beste advies gegeven.
Ondermijning
Toch klopte er nu iets niet. Bij een vechtscheiding veronderstel je als professional twee gelijkwaardige, vechtende partners die het elkaar moeilijk willen maken. Soms is de één wat sterker dan de ander, maar toch veronderstel je dat beiden de strijd in stand houden. Alleen zag en beleefde ik het nu anders. Ik zag een dieperliggende onzekerheid voelbaar. Het leek alsof zekerheden die er waren onzeker werden. Alsof ze steeds weer zichzelf moesten zien te vinden.
De scheiding van vader en alle zaken die daarbinnen geregeld moesten worden vroeg naast alle dagelijkse beslommering veel energie en dat duurde inmiddels al zo’n zeven jaar. Werelden waren gesplitst en oude vrienden en familie waren vervreemd geraakt van mijn partner. Vader had als een spin in het web een negatieve en bestraffende omgeving gebouwd en steeds meer zag ik de ondermijning toenemen en de vijandigheid groeien. De kinderen vervreemden van zichzelf en op momenten ook van mijn partner.
Postpartnergeweld
Steeds meer zag ik ‘de vechtscheiding’ in een ander licht. Moeder die zich terugtrekt en een vader die op alle leefgebieden in haar leven zijn voetafdruk wilde zetten. Een afdruk met de boodschap: “moeder moet gestraft worden”. Het was geen tweezijdige, gelijkwaardige strijd. Het was een eenmansoorlog en een vrouw die haar veiligheid zoekt en bewaakt door zich terug te trekken. Het komt natuurlijk ook andersom voor. Helaas is de situatie van mijn vriendin geen uitzondering, dit komt echt heel vaak voor.
In de afgelopen vijf jaar heb ik de impact gezien van wat een ‘complexe’, ‘problematische’ of ‘vechtscheiding’ wordt genoemd. Het Verdwenen Zelf heeft wetenschappelijk onderzoek bestudeerd en gebruikt de term ‘post-separation abuse’, oftewel postpartnergeweld. In alle vormen en overwegend in slechts één richting. Zowel mannen als vrouwen kunnen pleger zijn. Geweld dat er op gericht is om te voorkomen dat het leven van de ander mag bestaan zonder daar zelf een prominente rol in te hebben of vruchten van te plukken. Vooral de legitimering, de ontkenning en de daadwerkelijke intentie van dat handelen gericht op beheersen en controleren van het leven van de ander, puzzelt me steeds meer. Ik weet niet of ik het ooit echt ga begrijpen.
Roze olifanten
De onwetendheid van dit soort stil en papieren geweld is groot. Over het algemeen geloven we als professionals in de maakbaarheid en de eigen zelfredzaamheid en regie: “Jij zult dan wel iets (niet) doen om deze strijd in stand te houden”. Vaak volgt dan de boodschap “arme kinderen”. Hulpverleners die gevraagd of ongevraagd betrokken raken hebben een diep geworteld vertrouwen in polderen en samenbrengen. Ons rechts- en sociaal zekerheidssysteem biedt een breed podium om juridische en financiële klemmen te zetten.
Al die ingrediënten in onze maatschappij en ons (rechts)systeem bieden de geweldpleger de mogelijkheid om door te gaan met de ondermijning, de dwingende controle en het beklemmen van de voormalig beschikbare ander. Ik leerde de roze olifant herkennen. De roze olifant die staat voor geweld dat niet stopt en gevoed blijft worden. En zoals dat gaat met roze olifanten: als je hem eenmaal ziet dan kun je hem niet meer niet zien.
Stil geweld
De afgelopen jaren heb ik buiten de rechtbank staan wachten op weer een spannende confrontatie met vader in de rechtbank. Ik heb met vele hulpverleners gesproken en me steeds weer moeten verbijten: “Maar zien jullie die roze olifant dan niet?!” Verbaasd en ook wel met schaamte heb ik gezien hoe hulpverleners, zowel op wijkteamniveau als de gespecialiseerde hulp knippen en plakken in dossiers, niet in staat zijn om de complexe verwevenheid van manipulatie, chaos en ruis – een effectief instrument om zand in ogen te strooien – te doorzien en bang en voorzichtig zijn.
Ze hebben niet de moed om de echte expertise die nodig is in te zetten of zich te bevrijden van protocollen die gericht zijn op “als ouders maar communiceren dan zijn de doelen bereikt”. Het geweld wordt grootschalig gebagatelliseerd en misschien is dit wel de grootste klem die slachtoffers ervaren. Stil geweld waarover gezwegen moet worden.
Verstoting
Ik heb een gedragsdeskundige tegen ons horen zeggen: “Tja, je moet wel kunnen incasseren.” Ik heb de meeste gesprekken met hulp- en zorgverleners in geduld en rust kunnen blijven voeren, maar op dat moment ben ik toch even een noodzakelijk plasje gaan plegen. Mijn partner had toen al twee jaar geen contact meer met haar oudste zoon. Hij had van de één op de andere dag besloten zijn moeder niet meer te willen zien. Tot die dag was er nooit een aanleiding geweest om dit te kunnen voorzien. Het was een kwetsbare jongen en achteraf begrijpen we dat vooral hij gevoelig is geweest voor de boodschappen die hij direct en indirect kreeg: “Je moet je moeder verstoten”.
Haar ouders en haar broer hebben het contact verbroken en veroordelen de scheiding. Zelf ben ik ook niet onervaren in de gebeurtenissen in het leven. Op 24-jarige leeftijd pleegde mijn zus suïcide omdat ze niet los kon komen van een gewelddadige partner. Zo bleven twee kleine meisjes achter die zonder moeder en later ook zonder alles wat bij hun moeder hoorde, groot moesten worden. Dus de gedragsdeskundige die vond dat we wel moesten kunnen incasseren heeft zo ook haar bijdrage geleverd aan mijn steun aan de missie van het Verdwenen Zelf: “Stop het geweld”. Gelukkig is er hulp beschikbaar via het Verdwenen Zelf. Ik raad cliënten van mij die in dit soort situaties zitten aan om op deze site te kijken en de boeken van Iris te lezen.
Bekneld geraakt
Nu heb ik dus geleerd de roze olifant te zien en kan ik, zoals gezegd, de roze olifant niet meer niet zien. Dit heeft mij als professional veranderd. Nog steeds en steeds vaker ontmoet ik cliënten die klem zitten in het systeem. Ik zie grote overeenkomsten tussen slachtoffers van het systeem. Zoals ik hier vooral de groep die in de jeugdzorg bekneld is geraakt beschrijf zijn er meer beknelden in het systeemgeweld. Vooral de groep toeslagaffaire gedupeerden staat erg in het nieuws. Ook mensen die onder bewind gesteld zijn kunnen beklemd zijn geraakt.
Zelfs mensen die verdwaald zijn in het doolhof van wet- en regelgeving of de uitvoering zijn geraakt zie ik bekneld zijn. Niet altijd is dan sprake van slachtoffer zijn van mishandeling; niet iedere bewindvoerder is een narcist, niet iedere beleidsuitvoerder is gericht op ondermijning en kleinering en de belastingdienst heeft waarschijnlijk nooit echt de aperte bedoeling gehad levens van gezinnen te verwoesten. Toch zie en herken ik nu bij een client direct dat het onder één of meerdere klemmen gebukt is geraakt. Dat gaat me echt aan het hart. Gelukkig kan ik nu meer doorzien wat er aan de hand is en slachtoffers effectiever ondersteunen.
Als professional kan verdieping in deze vaak onbekende materie een groot verschil maken voor de slachtoffers. Leer de signalen en kenmerken van deze verborgen vorm van geweld herkennen. Voor diepgaande kennis, lees de boeken van Iris Koops. Voor trainingen en meer informatie over Het Verdwenen Zelf bekijk onze website voor professionals.
Het is helaas herkenbaar voor me. Totale waanzin. En ik ben zo blij dat via via het Verdwenen Zelf in mijn leven kwam. Dat gaf me moed en kracht om voor mijn kinderen te vechten en uiteindelijk ook mijn grenzen aan te geven. Ik heb de boeken van Iris Koops gelezen en dat gaf me eindelijk de bevestiging dat ík níet gek was.
Zodra protocollen worden geschreven verdwijnt de menselijkheid in een organisatie. protocollen die gehanteerd worden als geschreven, in beton gegoten wetten die nog onwetende professionals worden gehanteerd.
Minder protocol en meer onderricht, maatwerk en menselijkheid zou een goede stap in de richting zijn
Prachtig beschreven en ook helaas volledig herkenbaar. Ik werk al meer da n 25 jaar in de jeugdzorg in verschillende functies. En hoezeer ik pas een aantal jaar zie dat “samen eruit komen in het belang van de kinderen” noet zo makkelijk gesteld kan worden. Ik vond vanuit niet weten, naïviteit en dus een soort onkunde dat ouders samen een kind of kinderen hadden gemaakt en zij het de kinderen bij scheiding op z’n minst verschuldigd waren om te stoppen met vechten naar elkaar. Totdat….. ja hoor ik zelf in een uitzichtloze scheiding terecht kwam waarin manipulatie, dwang, controle, en geweld plaats vond van de vader van de kinderen naar mij én de kinderen. Er werd ineens niet aan “waarheidsvinding” gedaan door de door mij ingeroepen hulpverlening. Niemand beschreef feitelijk wat men zag of hoorde. De schrijnende verhalen van de kinderen aan de hulpverleners werden naast hun neergelegd en gewoon niet gerapporteerd wat ik ook vroeg of verwachtte. Er werd zelfs gewoon géén rapportage geschreven omdat “ouders het niet eens waren met de inhoud”. Veilig thuis greep niet in, meldcode werden niet doorlopen door meerdere instanties., Rechtbank, rechters, advocaten, hulpverleners bleven zich achter het punt scharen: ouders moeten communiceren in het belang van de kinderen. Daar was hij dus weer. Dé bewuste uitspraak die ik als hulpverlener zo vaak zelf met goede bedoelingen, nee zelfs de beste bedoelingen heb geuit:” Ouders moeten samen communiceren in het belang van de kinderen.”
Ik raakte mezelf steeds verder kwijt en heb 3 jaar geleefd in angst, onveiligheid en totale ontreddering. Ik werd gezien als de strijdende moeder die over de toeren was, die jaloers was op het nieuwe leven en de nieuwe liefde van mijn ex. Maar, ik vocht voor gerechtigheid en hulp voor mij en de kinderen én ik wilde zo graag alleen maar rust van deze ongezonde ex-relatie en van deze man. Hij stalkte middels afluisterapparatuur, mij volgen via mobiele telefoongegevens, via “vrienden”. Hij dreigde de kinderen met vanalles en nog wat, liet ze in zijn tijd alleen veelvuldig en lang alleen en trachtte mij zwart te maken bij de kinderen én hield de scheiding geraffineerd tegen om zo zijn eigen woorden slinks uit te werken die hij sprak bij het uit elkaar gaan. “Scheiden is lijden en dat zul jij gaan voelen”.
En dat hebben de kinderen en ik gevoeld en nog steeds probeert hij dit via een van de kinderen uit te spelen. Dit spel van komen tot een scheiding, komen tot wen ouderschapsplan en komen tot een echtscheidingsconvenant heeft mij uiteindelijk 3 jaar van mijn leven gekost, bijna 30.000 euro aan juridische kosten (geld wat ik moest lenen bij vrienden en familie in de hoop dat bij verkoop van de gezamenlijke woning ooit, ik dit kon terug betalen). Ik heb geleerd dat veel hulpverleners in Nederland, goed bedoelde organisaties gericht op de “complexe scheiding” onvoldoende afweten van de roze olifant zoals beschreven door Geike. Ze zien hem noet of willen hem niet zien vanuit eenzijdig denken.
Het had mijn kinderen zoveel leed, trauma’s en een geknakte jeugd bespaard gebleven als maar één iemand in de keten was opgestaan en had gezegd:”Het stopt hier!” Hoe vaak ik de slogan van huiselijk geweld in mijn hoofd heb gehoord: “Het houdt niet op, niet vanzelf.”
Uiteindelijk heeft maar 1 ding geholpen en dat was ALLE hulpverleners vaarwel zeggen en in het belang van de kinderen zoveel mogelijk toegeven aan veel van zijn gekke grillen en wensen, om zo snel mogelijk te komen tot een scheiding. Behalve aan zijn eisen van hem ten aanzien van omgang die inging tegen de wens van de kinderen én ik ben niet akkoord gegaan met zijn eis tot co-ouderschap. Want dat is mijn inziens de catalysator tot controle en terugkerend gedoe in menig expartner relatie.
Nu ruim 4 jaar later wordt het langzaam rustiger. Ja, zijn invloed tracht hij nog steeds te laten gelden. Ja, ik ben professional en ja ik heb nog steeds te maken met de angst voor de machteloosheid waarin ik jaren als professional in de jeugdzorg als cliënt heb geleefd onder het juk van een wolf in schaapskleren.
Mijn boodschap: Beste collega jeugdhulpverleners, beste rechters, beste advocaten, Mediators, beste veilig thuis: luister eens ECHT naar kinderen, schrijf op wat zij vertellen en jou in hun kwetsbare momenten in hun leven vertellen. Scheer niet alles onder de vechtscheiding. Het is soms gewoon geen gevecht maar een eenzijdig, schrijnende zaak waarin één iemand vecht om zijn ego en de ander verdedigt voor het eerst in haar leven. Maar deze keer uit pure bescherming van haar kinderen en haarzelf. Het had zo anders kunnen lopen als maar één iemand was opgestaan en had gezegd:”Het houdt niet op, niet vanzelf. Dus het stopt hier!”
Dat is pas handelen in het belang van de kinderen.
En ja, betrokken professionals binnen deze sector dit had de samenleving een grof geschatte 200.000 euro aan trajecten en uurloon van betrokkenen gekost. Als we al niet gevoelig zouden zijn voor de schade die we berokkenen aan kinderen, misschien dat de ogen open gaan bij het horen van dit bedrag?
Nog steeds durf ik dit niet openlijk te posten onder mijn eigen naam uit angst voor de represailles van mijn ex.
En ja, beste professionals ik ben een hoogopgeleide doorgewinterde hulpverlener nog werkzaam in de jeugdzorg en ook die kan dit overkomen. Dus, alsjeblieft niet meer wegkijken, kijk die roze olifant aan en weet dat als een scheiding langer dan een half jaar begint te rekken dat een van de expartners niet gezond bezig is. Want 2 psychisch gezonde mensen willen er z.s.m. zien uit te komen al is het maar in het gezonde belang van hun beider kinderen.
HET HOUDT NIET OP, NIET VANZELF! STOP HET!
Heel herkenbaar.