Positief gesprek met Tweede Kamerleden

Enkele weken geleden heeft het Verdwenen Zelf een interessant gesprek gehad met Tweede Kamerleden Kirsten van den Hul (PvdA) en Nevin Özütok (Groen Links) en hun fractiemedewerkers. Ze luisterden aandachtig naar wat wij als organisatie hen wilden meegeven en ze stelden relevante vragen over de zaken waar slachtoffers tegenaan lopen. Eerder schreven we al een blog over het feit dat deze Tweede Kamerleden, samen met Tweede Kamerlid Vera Bergkamp (D’66), vragen hebben gesteld over de aanpak van psychische mishandeling en dat ze nu gesprekken voeren met ervaringsdeskundigen en experts, waaronder het Verdwenen Zelf.

Het gesprek startte met het feit dat het Verdwenen Zelf inmiddels zeven jaar als organisatie bestaat en beschikt over een netwerk van gespecialiseerde psychologen en therapeuten. In die zeven jaar hebben tienduizenden schrijnende getuigenissen het Verdwenen Zelf bereikt, de boeken van Iris Koops worden goed verkocht (meer dan 16.500 exemplaren) en de website is door meer dan een miljoen mensen bekeken. Daarnaast onderbouwt het Verdwenen Zelf haar werk door kennis te nemen van wetenschappelijk onderzoek en de klinische ervaring van ons netwerk.

Nauwelijks vervolging
Een belangrijk probleem dat het Verdwenen Zelf heeft besproken met de Tweede Kamerleden is dat slachtoffers van emotioneel en psychisch partnergeweld, die kinderen hebben met hun ex-partner, vaak vastlopen in het familierecht en de jeugdzorg. De beslissingen die professionals binnen deze sectoren nemen wisselen sterk in kwaliteit: soms meelevend en effectief, maar te vaak nog zijn deze ingrijpende besluiten improductief of zelfs sterk traumatiserend. Ouders en kinderen die het slachtoffer van emotionele, fysieke en psychische mishandeling in een afhankelijkheidsrelatie zijn, moeten zich ook na de scheiding verweren tegen daders die telkens blijven procederen, stalken of wiens mishandelende gedrag richting de kinderen niet gestopt wordt door de jeugdzorg of een rechter. De onveiligheid die ontstaat door deze beslissingen is een groot probleem in Nederland, waar nog te weinig aandacht voor is. Kennis van emotionele en psychische mishandeling en huiselijk geweld ontbreekt veelal in de jeugdzorg en het familierecht, zo blijkt ook uit onderzoek.

Dit kan ver gaan: het Verdwenen Zelf kent vele slachtoffers die dossiers vol bewijs zeggen te hebben (soms ook van bewezen fysiek of seksueel geweld) die niet gelezen, erkend of ingebracht worden bij de rechter. Slachtoffers krijgen routinematig, vaak met de nodige dwang en drang, mediation- of communicatietrajecten met de dader opgelegd terwijl dit volgens onderzoek niet werkt in situaties van huiselijk geweld en tot meer onveiligheid kan leiden. Slachtoffers proberen soms aangifte te doen van emotionele en psychische mishandeling, maar dit leidt vrijwel nooit tot een aangifte of vervolging. Het ontbreekt daarnaast aan doeltreffende communicatie, psycho-educatie en preventie: hoe herkennen slachtoffers immers dat ze emotioneel en psychisch mishandeld worden als organisaties communiceren dat huiselijk geweld en kindermishandeling vooral bestaat uit ‘incidenten’ zoals slaan, ruzies of seksueel geweld?

Verandering is mogelijk
Het Verdwenen Zelf heeft tevens aangegeven dat slachtoffers vaak misdiagnoses krijgen die hen niet verder helpen, maar dieper in de vertwijfeling en onzekerheid brengen. Slachtoffers krijgen bijvoorbeeld het label ‘angststoornis’ opgelegd terwijl ze met recht bang zijn voor mishandeling door een dader. De GGZ labelt slachtoffers soms met de diagnose ‘afhankelijksheidsstoornis’ omdat een slachtoffer zich maar moeizaam los weet te maken uit een destructieve relatie. Weggaan is echter geen eenvoudige stap, maar een uiterst complex proces wegens het destructieve en manipulerende gedrag van een dader. Het is, met andere woorden, niet te verklaren door een ‘stoornis’ die te wijten is aan het slachtoffer. Kortom, op veel vlakken speelt het nodige, en dit heeft het Verdwenen Zelf besproken met de Tweede Kamerleden.

De kosten van emotionele en psychische kindermishandeling in Nederland lopen volgens wetenschappelijke schattingen in de honderden miljoenen euro per jaar, noch los van psychisch partnergeweld en het persoonlijk leed van slachtoffers. Reden genoeg om in actie te komen als overheid. Een veel gehoord argument vanuit instanties is vervolgens dat emotionele en psychische mishandeling moeilijk te zien of te bewijzen is. Er zijn echter voldoende positieve voorbeelden, uit het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk onder andere, waaruit blijkt dat ander beleid een verschil kan maken in het leven van slachtoffers. In deze landen zijn emotionele en psychische mishandeling strafbaar en worden professionals getraind in het herkennen, aanpakken en vervolgen ervan. In Engeland heeft de regering bovendien recent opdracht gegeven het familierecht flink te hervormen zodat slachtoffers van huiselijk geweld beter beschermd worden. Verandering is dus mogelijk.

Inmiddels heeft minister van Volksgezondheid, Hugo de Jonge, de vragen van de Tweede Kamerleden beantwoord. Helaas zijn de antwoorden teleurstellend: de minister gaat nauwelijks specifiek in op de vragen en verwijst naar wat er al gebeurt – niet wat er nog zou moeten gebeuren. Op een ander moment zullen we hier nog aandacht aan besteden. De Tweede Kamerleden overwegen een initiatiefwet – of andere middelen – in te zetten die een beter antwoord biedt op de problemen van slachtoffers. Hiermee kan Nederland ook tegemoet komen aan de eisen die aan de overheid worden gesteld in het Verdrag voor de Rechten van het Kind en het Verdrag van Istanbul (een verdrag tegen geweld tegen vrouwen en tegen huiselijk geweld). In beide verdragen staat letterlijk dat landen zich verplichten om psychische mishandeling strafbaar te stellen, het beter te onderzoeken en het beter aan te pakken. Een aantal landen doen dat een stuk serieuzer dan Nederland. Hopelijk droeg dit gesprek, en de inzet van deze Tweede Kamerleden, bij aan meer bewustwording en actie op dit onderwerp vanuit de overheid.

Wil je een training volgen in het herkennen en behandelen van emotionele en psychische mishandeling? Klik dan hier voor onze training specifiek voor jeugd & gezin professionals of hier voor onze training voor overige professionals (‘Als professional in contact met narcisme en psychopathie’).