Prevalentie
Download de factsheet met de belangrijkste feiten en cijfers. Actuele cijfers en onderzoeken staan in dit opinieartikel van onze hand vermeld.
Het Verwey-Jonker Instituut constateert 1) dat partnergeweld voor verreweg het grootste deel uit psychische mishandeling bestaat (82%). Het komt veel meer voor dan fysieke (46%) of seksuele (15%) mishandeling. Bij kindermishandeling is 82% van de kinderen getuige van psychisch partnergeweld en 61% direct slachtoffer van psychisch geweld. Ook bij kindermishandeling komt fysiek geweld relatief minder vaak voor (32%). Een onderzoek onder scholieren 2) laat zien dat psychologische agressie als vorm van kindermishandeling het meest voorkomt. 143 op de 1.000 scholieren uit de eerste vier jaar van het voortgezet onderwijs heeft er mee te maken gehad.
Uit onderzoek van TNO 3) gebaseerd op de ACE methodiek (Adverse Childhood Experiences) onder 10-12 jarigen bleek dat 33% van het huiselijk geweld emotionele en psychische mishandeling en verwaarlozing betroffen. Lichamelijke mishandeling of verwaarlozing hadden een prevalentie van 12% en seksuele mishandeling 3%. Ook uit eerder ACE onderzoek 4) blijkt dat emotionele mishandeling en –verwaarlozing veel vaker voorkomen (40%) dan fysieke mishandeling en verwaarlozing (21%) of seksuele mishandeling (10%). Percentages verschillen dus afhankelijk van het onderzoek, maar de verhouding is vaak hetzelfde: emotioneel en psychisch misbruik komen het meest voor, vaak twee keer zoveel als fysiek geweld.
Gevolgen
De gevolgen van huiselijk geweld zijn volgens het Verwey-Jonker Instituut fors: bij 41% van de kinderen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld wordt (sub)klinisch trauma geconstateerd. 55% van de ouders heeft zelf ook huiselijk geweld meegemaakt. Vooral emotionele en psychische mishandeling leiden tot forse depressie en angststoornissen bij kinderen 5), en, opvallend, wat meer nog dan bij fysiek of seksueel misbruik.
Van huiselijk geweld is aangetoond dat het de meest duidelijke oorzaak is van grotere gezondheidsrisico’s (onder andere alcohol en drugsmisbruik, roken, obesitas, seksueel overdraagbare ziektes), psychische problemen (waaronder depressie en zelfmoordpogingen), sociaal disfunctioneren, ziekte (onder andere hartziekten, kanker, botbreuken, leveraandoeningen), fysieke en mentale beperkingen, hogere gezondheidskosten en zelfs de dood 6).
Emotioneel en psychisch misbruik hebben de meest duurzame schadelijke effecten op mensen die dit als kind hebben moeten ondergaan 7) in vergelijking tot fysiek en/of seksueel geweld. Emotioneel-psychisch misbruik in de jeugd is zelfs de beste voorspeller 8) van ernstige traumagerelateerde klachten op latere leeftijd. Dit geldt ook voor slachtoffers van partnergeweld 9): de effecten, zoals PTSS, komen vooral voort uit emotionele en psychische mishandeling. Emotioneel en psychisch partnergeweld voorspelde bij slachtoffers niet alleen de psychische traumaklachten, maar ook forse lichamelijke klachten 10).
Een deel van het probleem is intergenerationeel 11): een verleden van psychisch misbruik in de jeugd leidt vaker tot depressie, angst en andere traumagerelateerde klachten. Vervolgens vindt bij deze mensen ook eerder re-victimisatie plaats: hernieuwd misbruik in de volwassen leeftijd in een volwassen relatie. Indien er vervolgens kinderen in het spel komen, is het risico op emotionele en psychische mishandeling bij de kinderen groter en is er kans op intergenerationele overdracht.
Van zowel fysiek als seksueel geweld is bekend dat het leidt tot verstrekkende gevolgen voor slachtoffers. Emotionele en psychische mishandeling gaan echter vaak vooraf aan fysiek of seksueel geweld 12): een patroon hiervan is meestal al eerder zichtbaar en kenmerkend voor eventueel later fysiek of seksueel geweld. Chronische seksuele of fysieke mishandeling vindt immers zelden geïsoleerd plaats: achterliggend is er bijna altijd een patroon van emotionele en psychische mishandeling aanwezig 13). Emotionele en psychische mishandeling is daarmee de basis van en achterliggend aan de meest ernstige vormen van huiselijk geweld en coercive control.
Slachtoffers van huiselijk geweld geven dit ook zelf aan, en niet alleen bij het Verdwenen Zelf. Uit onderzoek onder mishandelde vrouwen blijkt dat het emotionele en psychische misbruik hen veel meer terroriseerde, en ook veel meer en vaker aanwezig was, dan de eventuele fysieke mishandeling 14). Slachtoffers geven ook aan dat de gevolgen van emotioneel en psychisch misbruik, in vergelijk tot fysieke mishandeling, zich veel langer blijven manifesteren, juist nog lang na afloop van het misbruik zelf 15).
Narcistische mishandeling is primair een vorm van emotionele en psychische mishandeling. Uit onderzoek blijkt dan ook dat van de partners en directe familie van mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis 69% depressie- en 82% angststoornissen rapporteert 16). Dat zijn significant hogere percentages dan die van naasten van mensen met andere soorten persoonlijkheidsstoornissen. Minder dan 10% van de mensen echter herkent narcisme of psychopathie goed en minder dan 40% van de therapeuten of behandelaren die individuele behandelingen geven herkent emotioneel en psychisch geweld bij hun cliënten. Minder dan 5% van de relatie- en familietherapeuten screent überhaupt effectief op het voorkomen van huiselijk geweld bij hun cliënten.
Dit is relevant omdat ook blijkt dat de meeste therapeuten en psychologen niet of nauwelijks emotionele en psychische mishandeling herkennen, en de gevolgen ervan voor slachtoffers, of niet weten hoe ze hiermee effectief om kunnen gaan 17). In de media is er ook nauwelijks aandacht voor emotionele en psychische mishandeling, maar juist wel voor fysieke of seksuele mishandeling 18). Huisartsen, waar de meeste slachtoffers zich toe wenden bij psychische en fysieke problemen voortkomende uit trauma, zoals PTSS, hebben hier nauwelijks oog voor 19). Minder dan de helft van de PTSS cliënten in huisartspraktijken werd juist gescreend of gediagnosticeerd 20).
Maatschappelijke kosten
Het is van groot belang emotionele en psychische kindermishandeling vroegtijdig te herkennen. De late gevolgen van jeugdtrauma zijn immers groot 21) en de maatschappelijk kosten in Nederland zijn fors: circa een miljard euro per jaar. Daarin zijn nog niet de kosten opgenomen van emotioneel en psychisch partnergeweld. Afhankelijk van het type kindermishandeling variëren de meerkosten van € 869 tot € 2893 per misbruikt persoon per jaar:
- Emotioneel misbruik kost EUR 340 miljoen per jaar bij een prevalentie van 25%
- Psychische mishandeling kost EUR 111 miljoen per jaar bij een prevalentie van 13%
- Fysieke mishandeling kost EUR 88 miljoen per jaar bij een prevalentie van 9%
- Seksuele mishandeling kost EUR 111 miljoen per jaar bij een prevalentie van 7%
- Multipele mishandeling kost EUR 395 miljoen per jaar bij een prevalentie van 7%
Er is een sterke, oplopende relatie tussen de reikwijdte van mishandeling in de kindertijd en de meest voorkomende redenen van overlijden bij volwassenen. Door wetenschappers wordt het onderbehandelen van jeugdtrauma naar aanleiding van kindermishandeling daarom een verborgen epidemie
genoemd 22). Wetenschappelijke inschattingen geven aan dat de kosten in Nederland alleen al, zoals eerder aangegeven, boven de 1 miljard per jaar liggen 23).
Via onze LinkedIn pagina presenteren we regelmatig nieuw en bestaand onderzoek naar bovenstaande onderwerpen. Heeft u beroepshalve en/of vanuit uw opleiding (i.v.m. scriptie, onderzoek o.i.d.) interesse in deze onderwerpen en heeft u behoefte aan meer academische verdieping? Het Verdwenen Zelf heeft een wetenschappelijke onderbouwing beschikbaar. Stuur een mail via het contactformulier met in het kort uw professionele achtergrond en uw motivatie voor een verzoek om het document.
Bronnen
1) Werkt de aanpak van kindermishandeling en partnergeweld? Verwey-Jonker instituut
https://www.verwey-jonker.nl/publicaties/2018/werkt-de-aanpak-van-kindermishandeling-en-partnergeweld-
2) Scholierenonderzoek kindermishandeling 2016, WODC
https://www.wodc.nl/onderzoeksdatabase/2668b-scholierenonderzoek-kindermishandeling.aspx
3) Ik heb al veel meegemaakt: ingrijpende jeugdervaringen (ACE) bij leerlingen in groep 7/8 van het regulier basisonderwijs, TNO
https://repository.tudelft.nl/view/tno/uuid%3A641d3e67-38e3-45f5-ad8e-47894d82a4be
4) A first hypothetical estimate of the Dutch burden of disease in relation to negative experiences during childhood, TNO
https://repository.tudelft.nl/view/tno/uuid%3A9cf1d8e2-439d-4352-a089-6d5cf18ec4a0
5) Emotional scars : impact of childhood trauma on depressive and anxiety disorders, Universiteit Leiden
https://openaccess.leidenuniv.nl/handle/1887/36026
6) Relationship of Childhood Abuse and Household Dysfunction to Many of the Leading Causes of Death in Adults, American Journal of preventive medicine
https://www.ajpmonline.org/article/S0749-3797(98)00017-8/fulltext
7) Child Maltreatment, Emotion Regulation, and Posttraumatic Stress: The Impact of Emotional Abuse, Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10926771.2010.522947
8) Assessment of the Harmful Psychiatric and Behavioral Effects of Different Forms of Child Maltreatment, JAMA Psychiatry
https://www.researchgate.net/publication/282872533_Assessment_of_the_Harmful_Psychiatric_and_Behavioral_Effects_of_Different_Forms_of_Child_Maltreatment
9) The Impact of Physical, Psychological, and Sexual Intimate Male Partner Violence on Women’s Mental Health: Depressive Symptoms, Posttraumatic Stress Disorder, State Anxiety, and Suicide, Journal of women’s health
https://www.researchgate.net/publication/6989027_The_Impact_of_Physical_Psychological_and_Sexual_Intimate_Male_Partner_Violence_on_Women’s_Mental_Health_Depressive_Symptoms_Posttraumatic_Stress_Disorder_State_Anxiety_and_Suicide
10) Physical Health Consequences of Physical and Psychological Intimate Partner
Violence, Archives of Family Medicine (PDF)
https://www.researchgate.net/profile/Paige_Smith/publication/12506793_Physical_Health_Consequences_of_Physical_and_Psychological_Intimate_Partner_Violence/links/54ad5e180cf2828b29fc6db6/Physical-Health-Consequences-of-Physical-and-Psychological-Intimate-Partner-Violence.pdf
11) Mental disorders and the risk of adult violent and psychological victimisation: A prospective, population-based study, Epidemiology and Psychiatric Sciences
https://www.researchgate.net/publication/330441260_Mental_disorders_and_the_risk_of_adult_violent_and_psychological_victimisation_A_prospective_population-based_study
12) Prevalence and Characteristics of Psychological Abuse Reported by Court-Involved Battered Women, Journal of Interpersonal Violence
https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0886260503253878
13) The impact of different forms of psychological abuse on battered women, Violence and Victims
https://www.researchgate.net/publication/12900919_The_impact_of_different_forms_of_psychological_abuse_on_battered_women
14) Psychological abuse: a variable deserving critical attention in domestic violence, Violence and Victims
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10397623
15) Being emotionally abused: a phenomenological study of adult women’s experiences of emotionally abusive intimate partner relationships, Issues in mental health nursing
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19363728
16) Pathological Narcissism: A Study of Burden on Partners and Family, Journal of personality disorders
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30730784
17) Therapist perceptionls of intimate partner violence: a replication of Harway and Hansen’s study after more than a decade, Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3981103/
18) Invisible Wounds, Invisible Abuse: The Exclusion of Emotional Abuse in Newspaper Articles, Journal of emotional abuse
https://www.researchgate.net/publication/247496964_Invisible_Wounds_Invisible_Abuse_The_Exclusion_of_Emotional_Abuse_in_Newspaper_Articles
19) Posttraumatic stress disorder in primary care: a hidden diagnosis, The journal of clinical psychiatry
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14728097
20) PTSD in Urban Primary Care: High Prevalence and Low Physician Recognition, Journal of General Internal Medicine
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2219859/
21) Kindermishandeling: economische gevolgen op lange termijn, Tijsdchrift voor psychiatrie
http://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/assets/articles/58-2016-10-artikel-speetjens.pdf
22) The Impact of Early Life Trauma on Health and Disease: The Hidden Epidemic, Journal of the American Medical Association (JAMA)
https://jamanetwork.com/journals/jama/article-abstract/1104162
23) Long-term economic consequences of child maltreatment: a population-based study, European Child & Adolescent Psychiatry
https://research.vu.nl/en/publications/long-term-economic-consequences-of-child-maltreatment-a-populatio