Dit is een gastcolumn van Wies
Een paar weken geleden zag ik de film ‘Zij lijkt het probleem te zijn’. Deze documentaire is voor iedereen die met emotionele mishandeling te maken heeft of heeft gehad een absolute aanrader. Professionals kunnen deze documentaire inzetten tijdens hun behandeling, bijvoorbeeld als ‘praatpapier’ wanneer er even geen woorden zijn.
Ik lees in verschillende reacties op deze site dat er vrouwen of mannen zijn die al tientallen jaren vast zitten in een web waar ze denken nooit meer uit te kunnen ontsnappen. Zo triest, dat je op een punt bent aangekomen dat je zelfbeschikkingsrecht en actieradius tot het nulpunt zijn gedaald. En dat terwijl je ‘innerlijk weten’ al lang heeft laten horen dat het niet te dragen is, zo’n relatie. Deze film biedt een tipje van de sluier waardoor je zo vast kan komen te zitten. Twee keer heb ik hem bekeken nu, ‘Zij lijkt het probleem te zijn’, maar ze is het niet, zeker niet!
Het heeft me geraakt, deze documentaire. Ze kwam zo mijn ziel binnen. De scenes die weergeven hoe de trukendoos van een pleger steeds opnieuw weer open gaat. En hoe jij zelf als partner onbewust en onbekwaam vol goede moed en positivisme steeds weer een rad voor ogen wordt gedraaid. Hoe lang je gelooft in een werkelijkheid die niet van jou is, hoe lang je meebeweegt, jezelf wegcijfert en vooral hoe je jezelf steeds de schuld geeft van bijna alles.
De ontwikkeling van de destructieve relatie wordt in beeld gebracht. Hoe de vrouw zich vereerd voelt te zijn ‘uitverkoren’. Ze is alles voor hem. En ze gelooft en ze beweegt mee totdat ze verstrikt zit in zijn web van controle en regie. Totdat ze steeds verder weg raakt van haar eigenheid. Ze wordt een schim van zichzelf. Gelukkig is er ook hoop. Trouwe vrienden die je wakker schudden, die zeggen dat het niet aan jou ligt, die je willen helpen. Het kan pas lukken met die hulp als je het zelf ziet. Er zijn mensen die daar helaas jaren over doen en daarna nog meer jaren nodig hebben om te herstellen. Maar het kan, het kan echt, en je wordt er een mooier, rijker mens van!
Wat ik, wanneer ik terugblik op mijn tijd van toen herken, is vooral het sluimerende gevoel van: er klopt iets niet in onze relatie. Ik voelde een onderstroom waar ik maar geen vinger achter kreeg. Het eeuwige commentaar op mijn moederschap, op mijn vrouw zijn, op mijn energieniveau, op mijn vele onverklaarbare ziekteverschijnselen, op mijn vriendschappen. Alles werd veroordeeld, maar subtiel.
En dat ik veel aandacht vroeg in onze relatie was ook zo’n thema. Ik moest maar eens naar een dokter. Terwijl mijn toenmalige partner altijd en overal aandacht wilde, tijdens verjaardagen, nieuwjaarsborrels en andere festiviteiten. Hij was altijd aan het woord, de meeste vrienden hingen aan zijn lippen. Hij had altijd spannende verhalen, niemand kon daar aan tippen. De verhalen vertelde hij al meer dan twintig jaar, altijd dezelfde. Hij kende het effect wat hij ermee kon bewerkstelligen en dat streelde zijn ego. Hij genoot.
Ik niet, ik irriteerde me kapot en schaamde me voor mijn vrienden.
Ook mijn ex zei me dat ik vroeger zo levendig was en vol ideeën zat en dat hij het maar niet begreep dat er maar weinig uit mijn handen kwam. Ik voelde me vooral leeggezogen in die tijd. Ik had geen energie meer.
De boosheid, de agressie en de onveiligheid, het zit er allemaal in, in deze prachtige documentaire. Ook de adviezen naderhand zijn zeer waardevol. Had ik toen maar geweten dat het kansloos is om samen met je ex een relatie-communicatie training te gaan doen. Het heeft gelukkig voor mij wel het inzicht opgeleverd dat ik niet meer in de relatie kon voortleven. Ik wist dat ik weg moest en wel zo snel mogelijk. Ook het advies om niet bij een zelfde advocaat je scheiding te regelen was mij toen niet bekend. Het was een drama. Omdat ik zo snel als kon met mijn kinderen wilde vertrekken, ben ik akkoord gegaan met een echtscheidingsconvenant wat nu niet bepaald de schoonheidsprijs verdient. Ik wist het niet, ook hierin is de documentaire een hulpbron!
Het fijne is ook de bevestiging die de documentaire geeft: ik was niet gek, ik heb het echt meegemaakt, en ik ben eruit ontsnapt. Gelukkig is dat mogelijk, jezelf oprapen, alle brokstukken in elkaar zetten en weer verder gaan. Hoe mooi is het wanneer je op een dag jezelf weer ziet en durft te zeggen: ik deug, ik ben een mooi mens en ik ben de moeite waard!
Mooie blog Wies, je weet het helder te formuleren. En inderdaad is deze film goed als praatpapier te gebruiken. Ik zie in mijn praktijk geregeld mensen die slachtoffer zijn van deze dynamiek maar er nog weinig woorden aan kunnen geven. Ik verwijs soms -als het past- naar de film, of ze zich hier mogelijk in herkennen (zo niet dan ligt het probleem elders). Ik heb het al een paar keer meegemaakt dat de herkenning groot is. Het geeft een enorme ‘boost’ aan iemands proces, ‘ik ben niet de enige’, ‘het lag dus toch niet aan mij’, etc. Ook worden de woorden van de experts als heel erkennend ervaren. Daarna wacht er nog een heel proces dat nauw luistert. Maar de (h)erkenning die mensen aan de film ervaren geeft hier wel de opening voor. Bijzonder!
Hoi Mariska, dank je wel voor jouw reactie op mijn blog. Mooi hè hoe de documentaire helpend kan zijn. Het zorgt er voor dat het ‘echt’ is. Herken je het, dan opent dat deuren naar verandering.
Precies zo voelt het…
Dank je wel Els. Dat voelen is nog steeds een heel groot ding. Ik ga er vaak nog in een boog omheen.
Fijn weekend!
Hai Wies,
Dankjewel voor deze blog. Knap dat je de kracht hebt gevonden om jezelf terug te vinden en te herstellen. Als therapeut spreek ik veel mensen die ook slachtoffer zijn geworden van narcistische mishandeling. Mooi dat je nu op een plek zit dat je nu dit hoopgevende verhaal met ons deelt. Ik ben het helemaal met je eens dat deze documentaire heel behulpzaam is voor hulpverleners en cliënten. Ik verwijs veel naar de de documentaire. Als iemand zich daarin herkend wordt er gelijk een hoop voor de cliënt duidelijk. Ik hoop dat hulpverleners en slachtoffers hun weg naar weten te vinden naar de site. Alle goeds voor jou!
Hoi E,
Dank je wel voor je fijne reactie.
Herstellen is een heel traject, ik zit daar nog wel in en krijg er gelukkig hulp bij. Ik kan het nu aandacht geven en het helpt me om erover te lezen en vooral te schrijven! Mezelf terugvinden, ik ben nog onderweg maar nu al best oké met mezelf.
Zojuist heb ik deze film, “Zij lijkt het probleem te zijn” gezien. Wat een verhelderende en vooral belangrijke film! Juist nu ook, gezien deze coronaperiode waarin zoveel verborgen mishandeling, geweld, destructieve relaties zich af kunnen spelen! Heel prettig ook de uitleg van professionals tussendoor. Voor mij veel herkenbare raakvlakken. Deze film gaat volgens mij, net als de boeken “Herstellen van narcistische mishandeling” en “Je leven in eigen hand” (van Iris Koops), enorm helpend zijn, inzichten geven en destructieve relaties kunnen daadwerkelijk doorbroken worden. Geweldig belangrijk en mooi werk hebben jullie met deze film bereikt! Ik zou deze film heel graag een mooie waardering willen geven; ***** vijf van de vijf sterren.
Dank Nina! Het sluit ook goed aan op de thema’s waar jij je ook al jaren hard voor maakt. Fijn dat je je erin kon herkennen.
Hi Wies! Mooie blog over hoe jij jezelf terug hebt gevonden na een zware periode. Hoe later je de problemen aanpakt, hoe moeilijker het kan worden. Desondanks relatietherapie niet werkte, gaf het jou wel mooie inzichten.
Mooie blog waarin je de destructieve relatie goed weergeeft. Heel lastig om te ontsnappen. Knap gedaan!